Afgelopen zomer kwam de Amsterdamse Dienst Wonen Zorg en Samenleven (WZS) negatief in de publiciteit. Zo was er discussie over wie een huishouden vormen en daarmee recht hebben op een sociale huurwoning en voelden eigenaren van een ‘pied-à-terre’ zich aangevallen door de dienst. De voornaamste taak van WZS is om leegstand en oneigenlijk gebruik van sociale huurwoningen tegen te gaan. WZS zou hierop onredelijk en onzorgvuldig handhaven. Daarom stelt wethouder Ossel een onderzoek in naar de manier van handhaven door de dienst. Tevens heeft de wethouder de Gemeentelijke Ombudsman verzocht om als onafhankelijke klachtinstantie een oordeel te vormen over het optreden van de dienst. Dit verzoek betreft de handhaving door de dienst in het algemeen en een aantal concrete klachten over bejegening door de dienst. Over deze klachten brengt de ombudsman vier rapporten uit.

In dit algemene onderzoek heeft de ombudsman 129 handhavingsdossiers bij WZS onderzocht. Het gaat voor het grootste deel over woningen die leegstaan in verband met renovatie, splitsing en verkoop. De ombudsman constateert dat acties van de dienst vaak niet zijn toegesneden op de feitelijke situatie, dat er gebrek is aan samenhang in optreden en dat de dienst niet of ontoereikend reageert op brieven en met name klachten van eigenaren.

De acties zijn vaak niet op de situatie toegesneden als het gaat om termijnen die de dienst verstrekt om een woning te renoveren en dus vrijstelling krijgt van het verhuren. Eigenaren halen deze termijnen vaker niet dan wel. Verder lijkt de dienst van eigenaren te verwachten dat ze al begonnen zijn met renoveren, terwijl de woning nog niet feitelijk leeg is. Aan de andere kant neemt de dienst geregeld veel tijd voor een volgende stap in het handhavingsproces en veroorzaakt daarmee onnodig lange doorlooptijden. Ook rijst de vraag of handhaving, in gevallen waarbij een woning door renovatie of verkoop niet meer tot de sociale sector zal behoren, doelmatig is.

Het gebrek aan samenhang ontstaat doordat medewerkers en afdelingen bij herhaling langs elkaar heen werken. Ook ontbreekt het vaak aan samenwerking en informatie-uitwisseling tussen de dienst en andere gemeentelijke instanties die in een zelfde kwestie bevoegd zijn. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij  

splitsen, renoveren en woningonttrekking. Handhaving door de dienst doorkruist soms plannen van een stadsdeel, bijvoorbeeld bij complexgewijze renovatie.

De manier waarop de dienst eigenaren en bewoners benadert, wekt irritatie en onbegrip op. De brieven die de dienst verstuurt, zijn vaak standaard en in veel gevallen onvoldoende of niet

toegespitst op hetgeen bij de dienst bekend is over de specifieke situatie. Klachten lijkt de dienst niet of nauwelijks op te pikken. De klachtenregeling komt dan niet aan bod.

Al met al is er reden om op deze punten de wijze van handhaving aan te passen. De ombudsman ziet dan ook aanleiding om aanbevelingen aan dit rapport te verbinden.

 

Aanbevelingen

 

Meer maatwerk, minder handhaving

 

1.   Lever maatwerk, waar dat geboden is, bijvoorbeeld:

• als een eigenaar niet meteen van het beschikbaar komen van een woning op de hoogte is;
• als een eigenaar een woning moet ontruimen, voordat deze weer verhuurd, gerenoveerd    en/of verkocht kan worden;
• als renovatie om valide redenen niet binnen de termijn gehaald wordt;
• als zich bijzondere omstandigheden voordoen.

2.   Communiceer, in het bijzonder over de haalbaarheid van renovatieplannen en termijnen, met eigenaren, bewoners, stadsdelen en alle andere betrokkenen.

 

3.   Bewaak het proces. Stel niet alleen termijnen, maar beoordeel zoveel en zo vroeg mogelijk de haalbaarheid van termijnen en houdt daar vervolgens strak de hand aan. Bouw daarbij zo nodig tussentijdse controlemomenten in.

 

4.   Escaleer bewust. Schakel niet te vroeg en niet standaard over naar het proces van het opleggen van een last onder dwangsom, maar verzamel eerst informatie, zie toe op voortgang, overleg en pas termijnen aan wijzigende omstandigheden. 

 

5.   Verbeter zowel de interne afstemming bij WZS als de afstemming met tussen WZS, de stadsdelen en andere diensten waar eigenaren mee te maken hebben.

 

6.   Heroverweeg de bevoegdheidstoedeling tussen WZS en stadsdelen op het gebied van woningonttrekking.

 

7.   Reageer op klachten. Zorg dat medewerkers klachten herkennen en dat klachten conform de klachtenregeling behandeld worden.

 

Opvolging 

Alle aanbevelingen werden overgenomen.Deze zullen worden ingezet bij de modernisering van het handhavingsproces, waarmee de wethouder in 2010 is gestart. De ombudsman zal in 2012 opnieuw onderzoek doen naar de stand van zaken.