De stad Amsterdam hecht waarde aan de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Bouwwerken moeten aan de redelijke eisen van welstand voldoen. Hoewel deze kwaliteitswaarborgen in het algemeen als wenselijk worden gezien, komen burgers er niet altijd uit met de gemeente.

Met enige regelmaat klopt deze groep bij de ombudsman aan. Ze beklagen zich er bijvoorbeeld over dat de toepassing van de regels in hun geval onredelijk is of dat de eisen niet duidelijk genoeg zijn. Naar aanleiding hiervan heeft de ombudsman onderzoek gedaan en deze notitie opgesteld. 

 

Het is een publiek belang om zorgvuldig met de gebouwde omgeving om te gaan. De gemeente, in Amsterdam de Centrale stad en de stadsdelen, legt de eisen hiervoor vast in een welstandsnota. Het gaat bijvoorbeeld om vormgeving, kleurstelling en of een ontwerp ‘passend in de context’ is. Daarnaast zijn er regels voor het veranderen van monumenten. De Commissie Welstand en Monumenten (CWM) beoordeelt of een bouwplan aan de welstandeisen voldoet en, als het om monumenten gaat, of veranderingen aan monumenten voldoen aan de bepalingen uit de Monumentenwet 1988 en de erfgoedverordeningen van stadsdelen en Centrale stad. CWM adviseert het bestuur over de welstand- en monumentenaspecten van een bouwplan.

 

Mede naar aanleiding van zijn rapport ‘Na vijf keer welstand toch vergunning voor bloemenkiosk’ heeft de ombudsman in oktober 2011 overleg gehad met de voorzitter van Commissie Welstand en Monumenten over de werkwijze van de commissie. Daarbij is gesproken over het project Vereenvoudiging Welstandsnota’s waar Dienst Milieu en Bouwtoezicht en alle stadsdelen, samen met de CWM, aan werken. Het project heeft onder meer ten doel om tot voor alle stadsdelen uniforme welstandscriteria binnen de afzonderlijke ruimtelijke systemen te komen en meer recht te doen aan de behoefte aan individuele expressie van de bewoner of eigenaar. De ombudsman wil hieraan middels deze notitie een bijdrage leveren.

 

Op basis van zijn ervaringen met welstandsklachten heeft de ombudsman een inventarisatie gemaakt van de meest in het oog springende problemen die burgers ervaren met welstandszaken. Deze hebben betrekking op de volgende kernpunten.

1. informatieverstrekking over procedure en criteria;
2. toetsing;
3. communicatie met de commissie;
4. helderheid adviezen;
5. uitkomst advies en beslissing.

 

Om de knelpunten verder te inventariseren en te bespreken heeft de ombudsman een bijeenkomst gehouden met CWM, Bureau Monumenten en Archeologie (BMA) en teamleiders van de afdeling Vergunningen van Stadsdeel Centrum en Stadsdeel Zuid.

Dit gesprek, heeft samen met de genoemde klachten en beschikbare informatie tot de notitie geleid. Per onderwerp geeft de ombudsman een korte probleemschets en de belangrijkste bevindingen. Een aantal bevindingen zijn aanleiding voor het doen van een aanbeveling.

 

aanbevelingen

Per kernpunt doet de ombudsman aanbevelingen. De belangrijkste aanbevelingen zijn

de volgende.

toetsing;

Overweeg bij twijfelgevallen en bijzondere omstandigheden en zeker indien een aanvrager daar om verzoekt, om te schouwen, zo mogelijk in het bijzijn van de aanvrager. Dit mede om de acceptatie van het advies door de aanvrager te bevorderen. 

communicatie met de commissie

Zorg voor adequate voorlichting over de werkwijze van CWM. Besteedt daarin in ieder geval aandacht aan de volgende punten:

• de verschillende advies organen en escalatiemogelijkheden;
• de samenwerking met en de rol van BMA;
• de mogelijkheden om met de commissie in contact te komen;
• de mogelijkheid om bij een vergadering in te spreken.

helderheid adviezen;

Geef desgevraagd een nadere toelichting op een welstandsadvies aan de aanvrager en schroom niet om daarbij concrete suggesties te doen voor aanpassing van het plan.

uitkomst advies en beslissing

Beoordeel of afwijken van de welstandscriteria gezien bijzondere omstandigheden van een geval in de rede ligt en motiveer de keuze in het advies.

Beoordeel of het strikt volgen van een welstandsadvies tot een onredelijke uitkomst voor de aanvrager leidt en durf zo nodig gemotiveerd af te wijken van het advies.